Kamboçya

DEVLETİN ADI: Kamboçya Halk Cumhuriyeti
BAŞŞEHRİ: Phnom Pehn
YÜZÖLÇÜMÜ: 181.035 km2
NÜFUSU: 8.974.000
RESMİ DİLİ: Kheme Dili ve Fransızca
DİNİ: Budizm
PARA BİRİMİ: Kamboçya Riyali

Çin Hindi Yarımadasının güneybatı kısmında yer alan bir devlet. Güney kıyısında Siyam Körfezi, kuzeyinde ve doğusunda Vietnam, batısında Tayland bulunur.

Tarihi

On dokuzuncu yüzyılın ortalarına kadar çeşitli adlar altında krallık olarak yaşayan Kamboçya, Ortaçağda bir süre Moğolların, Tayların ve Vietnamlıların hakimiyetinde kaldıktan sonra 1863’te Fransız hakimiyetine girdi. 1954 yılında Kral Norodom Sihanuk’un önderliğinde bağımsızlığına kavuşmuştur. 1968’de bütün yetkileri eline alan Sihanuk 1970’de bir darbe ile yönetimden uzaklaştırılmıştır. Yerine geçen Mareşal Lon Nol, Kamboçya Krallığına Kahmer Cumhuriyeti adını vermiş ve ABD ile anlaşma yaparak, yakın ilişkilere girmişti. Kamboçya’nın komşuları ile araları bozulunca Kuzey Vietnamlılar ve Vietkonglularla savaşmak üzere ülkeye Amerikan Birlikleri gelmiştir. Bu birlikler 1975 yılında çekilmişlerdir.

Bunu takib eden iç savaşta, Çin’e sığınan Sihanuk, Pol Pot yönetimindeki Kızıl Kmerleri 1975’te destekleyerek ülkeyi komünist rejim getirdi ve aynı yıl kabul edilen anayasa ile Demokratik Kamboçya Devleti kurulmuş oldu. Komünist rejim, iki milyona yakın insanı kırsal kesime sürdü ve çok sayıda insanın ölümüne sebeb oldu. Vietnam birlikleri 1979’da Kamboçya’yı işgal ederek Sovyet yanlısı Heng Samrin’i hükumetin başına geçirdiler.Yeniden başlayan iç savaş yüzünden binlerce Kamboçyalı yeniden Tayland’a sığındı. İç savaşa kapsamlı bir çözüm getiren anlaşma 23 Ekim 1991’de Paris’te imzalandı. 1992’de Yüksek Ulusal Konseyi basına özgürlük tanıma ve siyasi partilerin kurulmasına izin verdi.Tarafların antlaşma koşullarına uyup uymadıklarını denetlemek ve seçimler için hazırlıkları yürütmek için Birleşmiş Milletler Geçici Kamboçya İdaresi (UNTAC) kuruldu. Kızıl Khmerlerin UNTAC’la işbirliği yapmaya yanaşmaması taraflar arasında çatışmalara sebeb oldu. Bugün Kamboçya, Birleşmiş Milletler Teşkilatının üyesidir.

Fiziki Yapı

Kamboçya genelde düz bir ülkedir. Ülkenin ortasında Tonle Sap Ovası ve gölü, kuzeyinde Phanom Dong Rak Dağlarını içine alan sıradağlar, güneybatısında Cardamon Dağları, doğusunda ise Mandalkiri Yaylası bulunur. Mekong Irmağının bir kolu Tonle Sap Gölüne dökülür. Mekong Irmağı ülkenin doğu kesimini boydan boya geçer. Yazın bu ırmak ve kolları taşar. Tonle Sap Gölünde su seviyesi yükselerek büyük bir alan sular altında kalır. Gölün yüzölçümü 3100 km2den 10.400 km2ye çıkar.

İklim

Ülke iklimi Muson rüzgarlarının ve yağmurlarının etkisi altındadır. Kasım ayından mayısa kadar olan sürede iklim genelde kuraktır. Yıllık yağış ortalaması Cardumum Dağlarında 6350 mm, Büyük Yaylada ise 1550 milimetredir. Sıcaklık ortalaması 20-36°C arasında değişir.

Tabii Kaynakları

Bitki örtüsü ve hayvanlar: Yıllık yağışların yüksek olduğu dağlar ve platolar, yaprak dökmeyen tropikal ormanlarla kaplıdır. Alçak kesimlerde ve kurak alanlarda ise yaprak döken ormanlar ve savanlar bulunur. Kıyı kesiminde ise Mangrov Ormanları yer alır.

Ülkenin büyük kısmı ormanlarla ve savanlarla kaplı olması sebebiyle, fil, kaplan, leopar, ayı ve timsah gibi birçok yabani hayvanlar bulunur.

Madenler: Ülkede demir, fosfat, manganez, altın ve kömür yatakları varsa da, teknik ve ekonomik güçlüklerden dolayı bu kaynaklardan yeterince faydalanılmaz.

Nüfus ve Sosyal Hayat

8.974.000 olan ülke nüfusunun % 85’ini Kmerler meydana getirir. Bunun yanı sıra azınlık olarak Çinli ve Vietnamlılar vardır. Ülkede az sayıda Avrupalı, Hindli, Taylandlı ve çeşitli kabilelere mensup kişiler vardır.

% 90’ı köylerde yaşayan nüfusun kalabalık olduğu yerler Mekong ve Tonle Sap havzalarıdır. Ülkenin başlıca önemli şehirleri arasında başşehir Phnom Pehn ve Battambang yer alır.

Halkın büyük kesimi Budizmin kolu olan Theravada inancına bağlıdır. Halkın kullandığı ve resmi dil Kmer dilidir.

Eğitim: 1975 yılına kadar kapalı kalan okullar, aynı yıl Mayıs ayından itibaren marksist bir eğitime başlamıştır. Halkın yaklaşık % 50’si okuma yazma bilmemektedir. Ülkede 10 üniversite ve 6000 civarında ilk ve orta dereceli okul vardır.

Siyasi Hayat

Komünist bir rejimle idare edilen ülkede, halk tarafından beş yıl için seçilen 250 üyeli Halk Temsilciler Meclisi bulunur. İç ve dış politikayı belirlemek, üç kişilik devlet presidyumunu, Bakanlar Kurulunu seçmek, halk mahkemesini tayin etmek görevi de aynı meclisindir.

Ekonomi

Ekonomi daha çok tarıma dayalıdır. 1970-1975 ve 1979-1982 yılları arasında sürekli askeri mücadeleler olduğu için ekonomi duraklamıştır. 1975 Nisanından itibaren zirai bir programın uygulanmasına başlanmıştır. Ekonominin bütün sektörleri devletleştirilmiştir ve devlet tarafından kontrol edilmektedir.

Tarım: Ülke ekonomisi tarıma dayanır. Yetiştirilen tarım ürünleri arasında başta pirinç ve kauçuk gelmektedir. 1970 yılına kadar pirinç ihracatcısı olan Kamboçya, günümüzde pirinç ithal etmektedir. Tarıma elverişli olan topraklar, ekilen topraklardan daha fazladır. Fakat modern tarım aletleri kullanılmadığı için, ekilen alanlar azdır.

Ekilen arazinin % 80’i pirinç üretimine ayrılmıştır. Pirinçten sonra en fazla üretilen ürün kauçuktur. Bunlardan başka şeker kamışı, patates, yerfıstığı, mısır, tütün ve manyok yetiştirilir.

Ormancılık: Ülke toprakları gür ormanlarla kaplı olmasına rağmen, orman sanayi gelişmemiştir. Yıllık ortalama 260.000 metreküp kereste üretilir. Tomrukların nakliyesi ırmaklar vasıtasıyla yapılır.

Balıkçılık: Ülke halkının beslenmesinde balığın önemli yeri vardır. Daha çok tatlı su balığı avlanır. Ülkenin balık ezmesi ve balık sosları dünyaca meşhurdur. Yakalanan balığın ancak % 10’u dışarıya satılır.

Sanayi: Ülkenin sanayisi besin, tekstil ve kereste sanayiine dayanır. Ayrıca çam işleyen, traktör ve kamyon montaj fabrikaları, çimento, lastik ve şeker fabrikaları da vardır.

En büyük sanayi merkezi Phnom Penh, Kampong Som ve Kampong Cham’dır.

Ticaret: Kamboçya dışarıya kauçuk, balık, kereste, mısır, pamuk ve hayvani ürünler satar.

Dışardan ise makina, maden, tekstil ürünleri ve diğer işlenmiş ürünler satın alır. Kambçoya’nın ticaret yaptığı başlıca ülkeler Hong-Kong, Fransa, Çin, Singapur ve Vietnam’dır.

Ulaşım: Kara ulaşımı 13.500 km’lik karayolları ve 655 km’lik demiryollarıyla sağlanır. Karayollarının ancak % 20’si asfalttır. Ulaşımın büyük kesimi Mekong Irmağının ulaşıma açık kesiminde yapılır. Chnang en büyük nehir limanıdır. Kampong Som ise okyanusa açılacak gemiler tarafından kullanılan önemli bir limandır. Milletlerarası havaalanı vardır.